Người đại diện có được quyền ký văn bản từ chối nhận di sản không?

Trong thực tế, có nhiều trường hợp người được thừa kế không thể trực tiếp ký vào văn bản từ chối nhận di sản vì lý do sức khỏe, vắng mặt hoặc chưa đủ năng lực hành vi dân sự. Khi đó, vấn đề đặt ra là: người đại diện có được quyền ký thay trong văn bản từ chối di sản không?
Cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây 👇

>>> Xem thêm: Có thể công chứng hợp đồng ủy quyền tại văn phòng công chứng khác nơi cư trú không?

⚖️ Căn cứ pháp lý về việc lập và công chứng văn bản từ chối nhận di sản

Một số quy định pháp luật điều chỉnh trực tiếp đến vấn đề này bao gồm:

• Bộ luật Dân sự 2015

  • Điều 620: Quy định về quyền từ chối nhận di sản.

  • Điều 134 – 141: Quy định về đại diện và phạm vi đại diện.

  • Điều 21 – 24: Quy định về năng lực hành vi dân sự của cá nhân.

• Luật Công chứng 2014, Điều 5 và Điều 44: Xác định phạm vi trách nhiệm của công chứng viên khi chứng nhận văn bản có yếu tố ủy quyền hoặc đại diện.

• Thông tư 01/2020/TT-BTP: Hướng dẫn nghiệp vụ công chứng, trong đó có quy định về kiểm tra tính hợp pháp của việc ủy quyền hoặc đại diện.

🖋️ Người đại diện ký văn bản từ chối nhận di sản có được không?

Theo khoản 1 Điều 620 Bộ luật Dân sự 2015, người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối đó nhằm trốn tránh nghĩa vụ tài sản. Tuy nhiên, luật không cấm việc ủy quyền cho người khác thực hiện hành vi này, miễn là phù hợp với quy định đại diện hợp pháp.

👉 Như vậy, người đại diện có thể ký văn bản từ chối nhận di sản, nhưng phải đáp ứng điều kiện nhất định về loại đại diện và phạm vi ủy quyền.

>>> Xem thêm: Thủ tục sử dụng dịch vụ cấp sổ đỏ lần đầu cho đất thổ cư và đất nông nghiệp

📜 Các trường hợp người đại diện được phép ký thay văn bản từ chối nhận di sản

🔹 1. Người đại diện theo pháp luật

Theo Điều 136 Bộ luật Dân sự 2015, người đại diện theo pháp luật bao gồm:

• Cha, mẹ đối với con chưa thành niên;

• Người giám hộ đối với người mất năng lực hành vi dân sự;

• Người do Tòa án chỉ định trong trường hợp đặc biệt.

➡️ Trường hợp được phép ký:
Nếu người được hưởng thừa kế là người chưa thành niên hoặc mất năng lực hành vi dân sự, thì người đại diện theo pháp luật được quyền ký văn bản từ chối nhận di sản, nhưng phải vì lợi ích của người được đại diện.

📘 Ví dụ minh họa:
Anh A qua đời để lại di sản cho con là bé B (12 tuổi). Mẹ của B – chị C – muốn thay con từ chối nhận phần di sản này để không phải gánh khoản nợ của cha.
👉 Trường hợp này không hợp pháp, vì việc từ chối đó không mang lại lợi ích cho B. Nếu chị C vẫn ký thay, công chứng viên có quyền từ chối chứng nhận.

🔹 2. Người đại diện theo ủy quyền

Nếu người thừa kế đang ở xa hoặc không thể trực tiếp đến công chứng, họ có thể ủy quyền cho người khác thực hiện việc lập và ký văn bản từ chối di sản.

Tuy nhiên, văn bản ủy quyền phải được công chứng hoặc chứng thực hợp pháp và phải ghi rõ phạm vi ủy quyền là “ký văn bản từ chối nhận di sản”.

📘 Ví dụ minh họa:
Bà D ở TP.HCM, được hưởng di sản tại Hà Nội nhưng không thể ra Bắc. Bà D lập giấy ủy quyền có công chứng, ủy quyền cho con trai mình ký thay văn bản từ chối di sản.
👉 Trường hợp này được pháp luật cho phép, nếu trong giấy ủy quyền nội dung và phạm vi rõ ràng, hợp pháp.

⚠️ Lưu ý quan trọng khi người đại diện ký văn bản từ chối di sản

💡 1. Phải có căn cứ đại diện hợp pháp
Công chứng viên chỉ chứng nhận khi người ký chứng minh được quyền đại diện bằng các giấy tờ hợp lệ (giấy khai sinh, quyết định giám hộ, hợp đồng ủy quyền…).

💡 2. Không được ký nếu hành vi gây thiệt hại cho người được đại diện
Theo Điều 138 BLDS 2015, người đại diện chỉ được thực hiện hành vi vì lợi ích của người được đại diện. Nếu việc từ chối làm mất quyền lợi của người thừa kế, công chứng viên phải từ chối chứng nhận.

💡 3. Phải có sự đồng ý của tất cả đồng thừa kế trong trường hợp cần thiết
Nếu việc từ chối ảnh hưởng đến phần phân chia chung, nên có sự xác nhận hoặc đồng ý của các bên liên quan để tránh tranh chấp sau này.

>>> Xem thêm: Hướng dẫn chi tiết công chứng văn bản chấm dứt hợp đồng

🧾 Thực tiễn xử lý tại tổ chức hành nghề công chứng

Trong quá trình hành nghề, nhiều tổ chức công chứng gặp hồ sơ người đại diện ký thay nhưng thiếu căn cứ hợp lệ (như ủy quyền miệng, giấy ủy quyền không đúng mẫu).

➡️ Theo quy định tại Điều 44 Luật Công chứng 2014, công chứng viên có thể từ chối chứng nhận nếu:

• Hồ sơ đại diện không hợp lệ;

• Việc từ chối nhận di sản gây thiệt hại cho người được đại diện;

• Có dấu hiệu lợi dụng ủy quyền để trốn tránh nghĩa vụ tài sản.

>>> Xem thêm:  Vi bằng xác lập quyền sở hữu tài sản: Khi nào cần Vi bằng, khi nào cần Giấy chứng nhận?

>>> Xem thêm:  Hợp đồng mua bán xe máy cũ: Lưu ý về thông tin trên giấy tờ

🌿 Kết luận

✅ Tóm lại, người đại diện ký văn bản từ chối nhận di sản là được phép, nếu có căn cứ đại diện hợp pháp và vì lợi ích của người được đại diện.
Công chứng viên có quyền từ chối chứng nhận nếu phát hiện sai phạm hoặc rủi ro pháp lý trong hồ sơ.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

1. Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
2. Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.

• Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
• Hotline: 0966.22.7979
• Email: ccnguyenhue165@gmail.com