Xử lý tài sản thế chấp khi bên vay mất năng lực hành vi dân sự

Trong thực tế, có không ít trường hợp bên vay vốn đã ký hợp đồng thế chấp tại ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng, nhưng sau đó mất năng lực hành vi dân sự (do tai nạn, bệnh lý…). Điều này đặt ra câu hỏi: Hợp đồng thế chấp có còn hiệu lực? Tài sản thế chấp có được xử lý không? Luật Đất đai 2024 và các quy định dân sự hiện hành có hướng dẫn gì? Bài viết sau đây sẽ làm rõ về vấn đề thế chấp khi mất năng lực hành vi dân sự theo pháp luật hiện hành.

Căn cứ pháp lý

• Luật Đất đai 2024 (hiệu lực từ 01/01/2025)

• Bộ luật Dân sự 2015

• Luật Công chứng 2024

• Nghị định 21/2021/NĐ-CP về bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự

Mất năng lực hành vi dân sự là gì?

📌 Khái niệm pháp lý

Theo Điều 22 Bộ luật Dân sự 2015, người mất năng lực hành vi dân sự là người do bị bệnh tâm thần hoặc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ hành vi của mình, được Tòa án tuyên bố theo thủ tục pháp lý.

>>> Xem thêm: Văn phòng công chứng nào uy tín tại Hà Nội? Top 1 được đánh giá cao

Hợp đồng thế chấp có bị vô hiệu khi người vay mất năng lực hành vi?

✅ Không. Nếu hợp đồng được ký kết khi người vay còn đầy đủ năng lực hành vi dân sự, thì hợp đồng vẫn có giá trị pháp lý bình thường.

👉 Trừ trường hợp chứng minh được người ký đã mất năng lực từ trước và việc công chứng hợp đồng có sai sót, lừa dối → lúc đó có thể yêu cầu Tòa tuyên vô hiệu.

Có xử lý được tài sản thế chấp khi bên vay mất năng lực hành vi dân sự không?

📌 Trường hợp có bản án tuyên mất năng lực sau khi ký hợp đồng

Tài sản vẫn được xử lý theo hợp đồng thế chấp đã ký nếu người vay vi phạm nghĩa vụ.

📌 Theo Điều 299 Bộ luật Dân sự 2015:

“Bên nhận bảo đảm có quyền xử lý tài sản bảo đảm khi bên có nghĩa vụ không thực hiện, thực hiện không đúng nghĩa vụ.”

➡️ Người giám hộ hợp pháp sẽ thực hiện các nghĩa vụ còn lại của người mất năng lực.

Trường hợp nghi ngờ người vay đã mất năng lực trước thời điểm ký hợp đồng

Trong trường hợp này, bên liên quan (gia đình, giám hộ…) có quyền:

• Yêu cầu Tòa án tuyên hợp đồng vô hiệu

• Cung cấp bằng chứng về tình trạng tâm thần, hồ sơ y tế…

• Đề nghị cơ quan công chứng, ngân hàng dừng xử lý tài sản

Thủ tục pháp lý xử lý tài sản khi người vay mất năng lực

🔹 Bước 1: Xác định người giám hộ hợp pháp

👉 Do Tòa án chỉ định hoặc gia đình đăng ký tại UBND xã/phường

🔹 Bước 2: Thông báo cho ngân hàng, tổ chức tín dụng

📨 Cung cấp bản sao quyết định tuyên mất năng lực hành vi dân sự + văn bản xác nhận người giám hộ

>>> Xem thêm: Muốn đứng tên một mình trên Sổ đỏ nhưng là đất chung – Thủ tục làm sổ đỏ để hợp pháp?

🔹 Bước 3: Tiếp tục thực hiện nghĩa vụ hoặc thỏa thuận lại

Người giám hộ có quyền:

• Tiếp tục thanh toán khoản vay

• Thương lượng gia hạn

• Cho phép xử lý tài sản theo thỏa thuận

Ví dụ minh họa thực tế

🔍 Trường hợp tại Bình Dương (2023):
Ông T ký hợp đồng thế chấp nhà để vay 2 tỷ đồng tại ngân hàng. Sau đó 6 tháng, ông bị tai biến, mất năng lực hành vi và được Tòa tuyên bố mất năng lực.

➡️ Ngân hàng gửi thông báo cho con ông T (là người giám hộ). Người giám hộ không đủ khả năng thanh toán khoản nợ.
➡️ Ngân hàng làm thủ tục xử lý tài sản bảo đảm theo quy định.
✅ Việc xử lý hợp pháp vì hợp đồng được lập khi ông T còn minh mẫn, có công chứng đầy đủ.

Lưu ý quan trọng thế chấp khi mất năng lực hành vi dân sự

🔸 Kiểm tra kỹ hồ sơ y tế nếu nghi ngờ người vay không minh mẫn
🔸 Yêu cầu giám định y khoa nếu cần chứng minh hợp đồng vô hiệu
🔸 Người giám hộ nên hợp tác sớm với ngân hàng để giảm thiệt hại
🔸 Trường hợp bên vay đã chết sau khi mất năng lực, tài sản sẽ xử lý theo quy định thừa kế và nghĩa vụ tài sản để lại

>>> Xem thêm: Cách tính thuế đất nhà chung cư hiện nay áp dụng theo quy định nào?

Kết luận

Hợp đồng thế chấp vẫn có hiệu lực ngay cả khi bên vay mất năng lực hành vi dân sự, nếu hợp đồng được ký khi người đó còn đầy đủ năng lực. Trong mọi trường hợp, việc xử lý tài sản bảo đảm vẫn phải tuân thủ đúng quy định pháp luật hiện hành, đặc biệt là Luật Đất đai 2024 và các luật liên quan đến năng lực hành vi dân sự.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Hợp đồng chia tách nhà đất: Cách xử lý khi có tranh chấp

>>> Cần lưu ý gì khi ký kết hợp đồng thế chấp nhà đất?

>>> Thủ tục góp vốn bằng nhà đất trong công ty TNHH như thế nào?

>>> Hợp đồng góp vốn bằng nhà đất: Tại sao cần phải công chứng và cách thực hiện

>>> Thế chấp nhà đất đang thế chấp tiếp lần hai: Có được không? Quy định mới 2024

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

1. Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
2. Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.

• Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
• Hotline: 0966.22.7979
• Email: ccnguyenhue165@gmail.com