Người ở nhờ qua đời: Quyền lợi và nghĩa vụ pháp lý

Trong thực tế, trường hợp người ở nhờ qua đời thường đặt ra nhiều vướng mắc pháp lý liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ của chủ nhà và thân nhân người quá cố. Nếu không nắm rõ quy định, dễ phát sinh tranh chấp hoặc vi phạm pháp luật. Bài viết sau đây sẽ phân tích chi tiết dựa trên Bộ luật Dân sự 2015 và các văn bản liên quan.

>>> Xem thêm: Có cần công chứng văn bản cam kết bảo mật thông tin kinh doanh tại văn phòng công chứng?

1. Người ở nhờ qua đời là gì?

Theo Điều 494 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng mượn tài sản (ở nhờ nhà) là sự thỏa thuận mà bên cho mượn giao tài sản cho bên mượn sử dụng không phải trả tiền. Khi người ở nhờ qua đời, hợp đồng mượn chấm dứt do bên mượn không còn tồn tại để thực hiện nghĩa vụ.

👉 Ví dụ: Ông A cho anh B ở nhờ nhà tại quận Long Biên, Hà Nội. Sau khi anh B qua đời, việc sử dụng căn nhà phải được xử lý theo pháp luật, không mặc nhiên để thân nhân anh B tiếp tục ở lại, trừ khi ông A đồng ý.

2. Quyền lợi và nghĩa vụ khi người ở nhờ qua đời

Quyền lợi của chủ nhà khi người ở nhờ qua đời

✅ Được lấy lại nhà hoặc tài sản cho mượn: Theo Điều 497 Bộ luật Dân sự, khi hợp đồng mượn chấm dứt, chủ nhà có quyền đòi lại tài sản.
✅ Có quyền yêu cầu thân nhân người ở nhờ dọn tài sản cá nhân của người quá cố ra khỏi nhà.
✅ Có quyền từ chối việc tiếp tục để thân nhân người quá cố ở lại nếu không có thỏa thuận mới.

👉 Ví dụ: Sau khi bà C cho em họ ở nhờ và em họ mất, bà C có quyền yêu cầu gia đình người này chuyển đồ đạc ra ngoài, trừ khi bà đồng ý cho ở tiếp.

>>> Xem thêm: Công chứng cho thuê nhà có cần thiết không và thủ tục ra sao?

Nghĩa vụ của thân nhân người ở nhờ qua đời

📌 Thu dọn và di chuyển di sản: Theo Điều 615 Bộ luật Dân sự, người thừa kế có trách nhiệm quản lý, phân chia di sản, đồng thời phải di dời tài sản của người quá cố khỏi nơi ở nhờ.
📌 Thanh toán nghĩa vụ của người đã chết (nếu có): Nếu người ở nhờ còn nợ tiền điện, nước, hoặc gây hư hỏng tài sản của chủ nhà, thân nhân có nghĩa vụ thanh toán bằng phần di sản thừa kế.
📌 Tôn trọng quyền sở hữu của chủ nhà: Không được tự ý tiếp tục sử dụng căn nhà khi không có sự đồng ý của bên cho mượn.

👉 Ví dụ: Anh D ở nhờ nhà bạn và qua đời, để lại nhiều đồ dùng. Gia đình anh D phải thu xếp di sản, thanh toán tiền điện còn thiếu cho chủ nhà, và không được tự ý ở lại.

>>> Xem thêm: Chi phí dịch vụ cấp sổ đỏ lần đầu có minh bạch theo quy định không?

3. Xử lý di sản của người ở nhờ qua đời

Theo Điều 612 Bộ luật Dân sự 2015, di sản bao gồm tài sản riêng và phần tài sản thuộc sở hữu chung của người đã chết. Khi người ở nhờ qua đời, di sản của họ (nếu có) vẫn phải chia thừa kế hợp pháp, không phụ thuộc vào việc họ đang ở nhờ.

👉 Ví dụ: Chị E ở nhờ nhà bạn, sau khi qua đời để lại xe máy và tiền tiết kiệm. Đây là di sản thừa kế và được chia theo hàng thừa kế tại Điều 651 Bộ luật Dân sự. Chủ nhà không có quyền sở hữu số tài sản này, mà chỉ được yêu cầu gia đình người chết di chuyển ra khỏi căn nhà.

4. Trường hợp tranh chấp khi người ở nhờ qua đời

Nếu phát sinh tranh chấp về việc lưu trú sau khi người ở nhờ qua đời, cơ quan có thẩm quyền giải quyết là Tòa án nhân dân nơi có bất động sản.
Các tình huống phổ biến:

⚖️ Thân nhân cố tình chiếm giữ căn nhà sau khi người ở nhờ mất.
⚖️ Chủ nhà tự ý giữ di sản của người ở nhờ.
⚖️ Tranh chấp về chi phí tang lễ, quản lý di sản.

Trong những trường hợp này, tòa án sẽ căn cứ hợp đồng mượn nhà, chứng cứ và quy định pháp luật để phân xử.

>>> Xem thêm: Bảo mật thông tin trong hợp đồng ở nhờ: Quy định và phân tích.

>>> Xem thêm: Rủi ro pháp lý của hợp đồng ở nhờ trái phép.

Kết luận

Khi người ở nhờ qua đời, hợp đồng mượn nhà chấm dứt, chủ nhà có quyền lấy lại tài sản, còn thân nhân người quá cố có nghĩa vụ di chuyển di sản và thanh toán nghĩa vụ liên quan. Để tránh tranh chấp, các bên nên có thỏa thuận rõ ràng hoặc nhờ sự hỗ trợ của luật sư, công chứng viên.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

1. Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
2. Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.

• Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
• Hotline: 0966.22.7979
• Email: ccnguyenhue165@gmail.com